در بینش اسلامی، خداوند محور و کانون عالم هستی است. همه آفریدگان، هستیِ خود را از خدا میگیرند و او در همه حال، بر احوال انسان ناظر است. از نخستین روزهای بعثت پیامبر اکبرم (ص) آیاتی از قرآن در زمینه مصرف نازل شد. مسلمانان موظف شدند به حکم ایمان به خدا و پیامبر، بخشی از درآمد خود را در راه خدا انفاق کنند.
اعتقاد به معاد و تداوم زندگی در آخرت، از اصول اعتقادات مسلمانان است که در شکلدهی به رفتار آنان تأثیر زیادی دارد. انسانهایی که با چنین بینشی تربیت میشوند، رفتارهایی مانند فداکاری، گذشت، ایثار، همکاری با دولت در تأمین هزینههای عمومی و ... دارند.
با توجه به اینکه اسلام ضمن پذیرش وجود فرد مستقل، به ارتباطات، فعل و انفعالات و تأثیر متقابل افراد توجه دارد؛ ضمن به رسمیت شناختن مالکیت خصوصی فرد، به حقوق جامعه توجه کرده و برای حفظ آن، احکامی را مانند حرمت اسراف و تبذیر، حرمت احتکار و ... وضع کرده است.
شاهین منصوری- کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی
همچنین اسلام به انگیزهها و گرایشهای گوناگون نفس مانند اشتیاق به بقا، کمالخواهی، لذتطلبی و ... توجه کرده و معیاری را به نام «جلب رضایت الهی» در اختیار انسان گذاشته تا او را سیراب کند.
پاداش معنوی علاوه بر اینکه انگیزههای معنوی انسان را سیراب میکند، غریزه حب ذات و انگیزه لذتطلبی او را هم پاسخ میدهد. در نظام پاداش الهی، بسیاری از رفتارهایی که پاداش دارند، اعمال لذتآوری هستند که در چارچوب احکام الهی انجام میشوند و نیز در مورد اعمالی که ممکن است برای بیشتر انسانها لذت دنیوی نداشته باشد، پاداش اخروی که زیاد و با دوام هستند در نظر گرفته شده است.
اسلام درباره روش دستیابی به بیشترین پاداش الهی، تخصیص درآمد را به چند دسته تقسیم کرده است:
1- محدودیتهای تخصیص درآمد از جمله تحریم ثروتاندوزی زیاد، ریخت و پاش، مصرف بیش از حد اعتدال و غرق شدن در ناز و نعمت.
2- موارد مطلوب مصرف درآمد از دیدگاه احکام اسلامی شامل مصارف شخصی، مخارج مشارکت اجتماعی و مخارج سرمایهگذاری است که باید با اعتدال انجام شود.
3- نیازهای فرد مسلمان شامل حفظ دین، عقل، نفس، نسل، مال در سه سطح ضروریات، کفاف و رفاه تعریف و توصیه شده است.
4- قرآن کریم، مسلمانان را به مسابقه در خیرات فراخوانده است. در این مورد نیز رعایت اعتدال و توازن لازم و واجب است.